Wat is stress?

Stress?
Burn out? Bore-out?
Spanningshoofdpijn?
Depressie?

In de VS werd enkele jaren geleden de Stress Awareness Day in het leven geroepen. Zo belangrijk is ‘stress’ in ons leven geworden…
Want iedereen heeft vandaag stress, van jonge kinderen die de druk op school niet aankunnen tot ouderen die ziek en eenzaam zijn en tegen hun wil hun laatste dagen in een rusthuis moeten verblijven…
Stress heeft een belangrijke impact op ons leven. En stress is overal: zowel op het werk waar de druk steeds groter lijkt te worden als thuis waar er van je verwacht wordt dat je in een perfect huis woont, de perfecte kok(kin) bent, de perfecte tuinier, de perfecte partner, vader/moeder,…
Kort omschreven is stress iets waar we mee geconfronteerd worden als we voor een uitdaging of bedreiging komen te staan. Stress is a real killer, want stress komt tot uiting als een fysieke, psychologische of sociale disfunctie als je niet meer in staat bent om de kloof te overbruggen tussen de eisen en verwachtingen die er aan je gesteld worden, en je eigen incasseringsvermogen.

Wat gebeurt er in ons lichaam?
Zodra we in een stresssituatie raken, reageert ons brein. Het sympatische zenuwstelsel schiet onmiddellijk in vecht- of vluchtreactie, die ons lichaam klaarstoomt voor actie. Onze spieren spannen zich op en onze bloeddruk en hartslag gaan omhoog. De pupillen verwijden zich en er wordt bloed onttrokken aan onze organen en naar de spieren gestuurd. De spijsvertering vertraagt, we beginnen te zweten en de hypofyse, een klier in de hersenen, geeft onze bijnieren de opdracht cortisol te produceren. Cortisol is een stresshormoon waardoor de bloedsuikerspiegel stijgt en de stofwisseling in een hogere versnelling gaat. Daardoor komt er meer energie vrij om met een stressvolle situatie om te gaan. De energie moet natuurlijk ergens vandaan komen: bij een chronische verhoging van het cortisolniveau put ons lichaam het immuunsysteem uit waardoor we sneller verouderen en kwetsbaarder worden voor ziektes.

Stress kan zich manifesteren als:

• pijn, bvb nek en rug
• een verdoofd gevoel
• stijfheid
• een vervormde lichaamshouding
• vermoeidheid
• psychologische effecten
• verstoorde lichaamsfuncties, darm- en maagklachten
• slechte nachtrust
• spanningshoofdpijn
• …

En de oplossing is…
Hoe raak je stress de baas? Eenvoudig: door de balans te vinden tussen veerkracht en draaglast. Door prioriteiten te stellen en ‘nee’ te leren zeggen om jezelf te beschermen tegen overmatige druk. Functioneer optimaal en wees niet te perfectionistisch Volmaaktheid bestaat niet…

Er zijn 3 soorten situaties die voor stress zorgen:

• de dagelijkse irritaties: kleine, steeds terugkerende gebeurtenissen die voor (veel) frustratie, ergernis en stress zorgen. Bijvoorbeeld: een computer die steeds vastloopt, lastige klanten of voortdurend geluidsoverlast van de buren.
• omstandigheden die langdurige spanningen geven, zoals de verzorging van een zieke partner of ouder(s), een slechte relatie met je baas of collega’s die je buitensluiten. Ook geldzorgen, een te hoge werkdruk en werken boven of onder je niveau kunnen spanningen geven.
• ingrijpende of traumatische gebeurtenissen: het overlijden van een geliefd persoon, een echtscheiding of ontslag. Sommige gebeurtenissen zoals een ongeluk, een overval of (seksueel) geweld zijn zelfs zo ingrijpend dat ze een trauma veroorzaken, wat weer kan leiden tot een posttraumatische stressstoornis.

10 stressalarmbellen

(bron: sooner.nl)

Langer durende stress is heel ongezond voor ons lichaam.
Je hoort misschien geen sirenes loeien, maar het lichaam stuurt ons wel degelijk waarschuwingssignalen in periodes van stress. Heb jij één van 10 alarmbellen al horen rinkelen? Zorg dan dat je de stressbronnen uitschakelt en zorg voor meer ontspanning

1. Hoofdpijn
   Dat strakke gevoel rond de ogen en het voorhoofd, soms tot aan de zijden van het hoofd. Het drukt, voelt beklemmend en het lijkt alsof je alleen nog maar boos kunt kijken. Typisch gevalletje van spanningshoofdpijn. Hoewel de achterliggende oorzaak nog niet helemaal vaststaat, gaat het wel altijd gepaard met lichamelijke en of emotionele stress.
2. Spierstijfheid
   Door stress spannen we de spieren ongemerkt aan. In de nek, de schouders en de rug. in stressvolle situaties en periodes kunnen de spieren zelfs continu aangespannen zijn. Dit zorgt voor een stijf en pijnlijk gevoel.
3. Aften
   Aften zijn pijnlijke zweertjes in de mond. Ze zitten aan de binnenkant van de lip, de wang, op het tandvlees of onder de tong. Soms zitten de aften zelfs in de keel. Ongeveer 20 procent heeft meerdere keren per jaar last van aften. Aften zien eruit als grijswitte ‘putjes’. Gelukkig verdwijnen ze meestal vanzelf weer na één tot twee weken. De oorzaak is meestal een virus of bacterie. Maar… zo’n besmetting krijgt pas echt de kans als de weerstand is verminderd, zoals in tijden van stress en als we niet gezond genoeg leven.
4. Tandenknarsen
   Je hebt het vaak zelf niet in de gaten. Je partner des te meer. Midden in de nacht wordt hij of zij wakker van een snerpend en mallend geluid. Dat van jouw tandenknarsen. Wat je misschien wel merkt is de kaak-,hoofd of nekpijn de volgende ochtend. Tandenknarsen komt vaak voor tijdens spannende perioden, bij stress en als je bijvoorbeeld veel nieuwe indrukken op hebt gedaan. Tandenknars je veel dan kan je gebit behoorlijk wat schade oplopen. Een oplossing hiervoor is een bitje, die je kunt laten maken bij de tandarts. Nog beter: speur de stressbronnen op en elimineer ze.
5. Hartkloppingen
   Hartkloppingen vinden mensen vaak één van de engste symptomen van stress. Het hart klopt onregelmatig en snel. Alsof het zo uit je borstkas kan bonzen. Dit kan bij sommige mensen paniek veroorzaken. Paniek leidt weer tot zweten en een versnelde ademhaling. Dit verhoogt de stress in je lijf alleen nog maar meer. Heb je hartkloppingen? Ga dan bij jezelf na of je onder veel stress staat of dat je op dit moment niet zo stressbestendig bent. Hulp zoeken bij je huisarts is altijd een goede tip. Al is het maar om de angst weg te nemen dat er niets met je hart aan de hand is.
6. Gordelroos
   Alle factoren die de weerstand verminderen kunnen leiden tot gordelroos. Stress met een grote S als één van de voornaamste triggers. Gordelroos is een zeer pijnlijke huidziekte die zich ui uit als rode pijnlijke huiduitslag en kleine met vocht gevulde jeukende blaasjes. Deze vormen een soort gordel, vaak om de buik, rug en taille. Daarnaast kun je je ook koortsig en moe voelen.
   Gordelroos is een terugkerende ziekte, die alleen bij mensen voorkomt die ooit waterpokken hebben gehad. Er is in feite sprake van een ‘reactivatie’ van het waterpokkenvirus. Een virus die altijd in een soort slaapstand in ons lichaam aanwezig is. En die wakker wordt als de weerstand laag is. Een remedie is er niet. Met pijnstillers en verkoelende zalf kan de pijn onderdrukt worden. Beste tip voor gordelroos? De weerstand op peil houden.
7. Oorsuizen
   Voortdurend geluiden in het hoofd horen die niet van buitenaf komen. Dat noemen we oorsuizen of oorsuizingen. Oorsuizingen worden vaak omschreven als een brommend, zoemend, sissend of fluitend geluid. Het geluid van oorsuizen is zacht, onder de twintig decibel, maar dat is toch hard genoeg om hinderlijk te zijn. De medische term voor oorsuizen (soms ook wel piepstress genoemd) is tinnitus. Als je oren suizen door toedoen van stress, dan hoor je een fluit- of pieptoon in één of beide oren. Dit geluid komt niet van buitenaf, maar wordt voortgebracht door de hersenen onder invloed van stresshormonen. Helaas kun je weinig anders doen aan deze oorsuizen dan de stress verminderen.
8. Maag- en darmklachten
   Door stress wordt onze spijsvertering op een lager pitje gezet, omdat het lichaam bloed pompt naar je spieren en deze spieren meer energie verbruiken. Hierdoor vermindert onze eetlust en kunnen we ons misselijk voelen. Op de langere termijn kan stress ervoor zorgen dat er maagpijn, darmklachten, stressdiarree en bloedsuikerschommelingen ontstaan. Als je deze symptomen hebt, dan weet je dat je te maken hebt met overmatige stress.
9. Hoge bloeddruk
   Tijdens stressvolle momenten of periodes maakt je lichaam bepaalde hormonen aan die de bloeddruk verhogen. Het hart pompt dan harder, de aderen worden nauwer. Sta je een lange tijd onder stress dan maakt de verhoogde bloeddruk als gevolg van stress het voor de hart- en bloedvaten extra belastend en soms zelfs schadelijk. \
10. Verstoorde nachtrust, vermoeidheid
    Natuurlijk zijn er verschillende oorzaken voor slapeloosheid, maar stress is vaak een voorloper van slecht slapen. Wie overdag te zwaar wordt belast, kan zich in de avond slecht ontspannen, valt moeilijk in slaap en slaapt vaak niet lekker door. En wie in de ochtend niet uitgerust opstaat, kan de volgende dag weer minder hebben en is veel gevoeliger voor stress. Een vicieuze cirkel dus…

Voorkom ongezonde stress
Beginnende stressklachten? Dan is het belangrijk om daar direct iets aan te doen.
(bron: Plus Gezondheid – maart 2018)

• Stressvolle situatie achter de rug? Neem dan voldoende tijd om daarvan bij te komen.
• Schrijf op wat jou stress geeft. Wat kost je veel energie en wat kun je daaraan veranderen?
• Schrijf op wat je energie geeft én maak daar iedere week tijd voor.
• Maak onderscheid tussen dingen die ‘nu’ moeten gebeuren en dingen die je best nog even kunnen wachten. En – heel belangrijk – houd tijd vrij voor onverwachte gebeurtenissen.
• Ga steeds na of het realistisch is wat je van jezelf vraagt. Niemand is perfect!
• Werk kleine klusjes zo snel mogelijk af. Doe je dat niet, dan stapelen ze zich op en blijf je eraan denken.
• Doe één ding tegelijk en neem daar gewoon de tijd voor – je haasten maakt moe.
• Stel grenzen en zeg ‘nee’ als het allemaal te veel wordt.
• Praat met iemand over je gevoelens en problemen.
• Beweeg een half uur per dag om spanningen kwijt te raken.
• Ontspan en neem rust. Voor de één werkt yoga of meditatie, een ander heeft meer aan een ontspannende massage of luisteren naar muziek.
• Zorg ervoor dat je voldoende slaapt, gezond eet, niet te veel koffie en alcohol dringt en niet rookt.
• Probeer een vast dag- en nachtritme aan te houden met niet te weinig maar ook niet te veel slaap.
• Accepteer dat soms zaken in het leven nu eenmaal niet lopen zoals je graag zou willen.

Burn-out?

• Burn-out is het eindstadium van langdurige, vaak jarenlange, roofbouw op het lichaam
• Een burn-out ontstaat als mensen ondanks de stress en de spanningsklachten stug door blijven gaan; ze volharden in hun werk en zijn zich lang niet altijd bewust van de ernst van hun klachten; hoe groter de uitputting, hoe erger de klachten worden
• Je hebt je stressklachten langdurig genegeerd of weg gerelativeerd

Het begin van een burn-out is het begin van een kans op een beter leven!

burn-out in 12 fases

(bron: Psychologies – november 2015)

De grondleggers van de burn-out behandeling, psychologen Herbert Freudenberg en Gail North, ontdekten dat de weg naar burn-out bij de meeste mensen op dezelfde manier verloopt. een gezonde werknemer doorloopt standaard 12 fases alvorens hij het punt van burn-out bereikt. De 12 stappen doen zich niet noodzakelijk in deze volgorde voor. Hoe meer symptomen zich voordoen, hoe roder het alarm gaat branden.

1. De nood voelen om zich te bewijzen op het werk
   Vaak ligt onzekerheid over de positie aan de basis van dat gevoel.
2. Harder beginnen werken
   Typisch trekt men in deze fase werk naar zich toe om (voor zichzelf of de chef) te bewijzen dat men onmisbaar is.
3. De eigen behoeften verwaarlozen
   Alles moet wijken voor het werk, dus worden het snelle broodjes in plaats van een gezonde lunch en het onderhouden van sociale relaties vindt men in deze fase ondergeschikt aan het werk dat gedaan moet worden.
4. Voelen dat er iets mis is.
   Men wordt zich ervan bewust dat er een probleem is maar ziet de oorzaak niet en zoekt elders naar verklaringen – typisch zijn dat in eerste instantie de fysieke gezondheid of partnerrelaties.
   tot hier: fase geel
5. Waarden en normen vervagen
   In deze fase wordt het hele leven ondergeschikt gemaakt aan het werk.
   Emoties vlakken af en empathie vervaagt.
6. Ontkenning van het probleem
   Men wordt tolerant en heeft het almaar moeilijker met sociaal contact.
   Problemen wijt men aan een ’tijdelijke’ situatie op het werk.
7. Zich terugtrekken
   Men voelt zich richtingloos en trekt zich steeds verder terug uit het sociaal leven. In deze fase grijpt men vaak naar drank of drugs.
   tot hier: fase oranje
8. Gedragsverandering wordt zichtbaar
   Collega’s, familieleden en vrienden kunnen de gedragsveranderingen van de persoon niet negeren. dat lijdt tot confrontatie.
9. Depersonalisatie
   Hun visie op het leven verengt tot een zinloze aaneenschakeling van mechanische functies. de langetermijnvisie verdwijnt.
10. Innerlijke leegte
    Hun extreme aandacht voor het moment leidt tot een gevoel van leegte. Dat gevoel probeert men vaak te compenseren door excessieve activiteit, zoals binge-eten of extreem seksueel gedrag.
11. Depressieve symptomen vertonen
    Men voelt zich uitgeput en onverschillig en gelooft dat het leven weinig zinvol is.
    tot hier: fase rood
12. Burn-outsyndroom
    Fysiek en mentaal in elkaar storten.

Bore-out
(bron: Plus Gezondheid – maart 2018)

Als tegenhanger van de burn-out, die ontstaat door een te hoge werkdruk en langdurige stress, is de bore-out te wijten aan verveling, desinteresse en gebrek aan uitdaging. Hoe langer de verveling duurt, hoe moeilijker het is jezelf weer te activeren. Kom bij de eerste tekenen van verveling meteen in actie. Je zit in de gevarenzone als je steeds vaker onder werktijd op internet zit, je gedachten afdwalen en je het werk uitsmeert over de dag.

Symptomen van een bore-out:

• lusteloosheid
• slapeloosheid
• frustratie
• irritatie
• een laag zelfbeeld
• verminderde/verhoogde eetlust
• hoofdpijn
• steken in de hartstreek
• spier- en gewrichtspijn

De weg uit bore-out kan bestaan uit het je bewust worden van je sterke kerntalenten en het nagaan bij welke activiteiten je die kunt inzetten.
Dit betekent ook dat je eventueel de mogelijkheid van een carrièreswitch bekijkt, oude hobby’s herontdekt of je openstelt voor nieuwe hobby’s. Je kunt ook baat hebben bij het beter leren kennen van je persoonlijkheid. Sommige persoonlijkheidskenmerken bepalen mede welke activiteiten je voldoening geven en welk niveau van prikkels voor jou optimaal is.